Bezpieczna przyszłość - Adaptacja i Ochrona Przeciwpowodziowa w Obliczu Zmian Klimatu
Renaturyzacja rzek i terenów zalewowych.
Może się wydawać, że rzeki są naturalnym elementem krajobrazu, który nie potrzebuje ingerencji. W rzeczywistości jednak wiele z nich uległo znacznym przekształceniom i degradacji na skutek działalności ludzkiej. Rzeki są nie tylko źródłem wody, ale również ważnym elementem ekosystemów, siedliskiem dla wielu gatunków roślin i zwierząt oraz kluczowym zasobem dla gospodarki. Niestety, coraz częściej stają się ofiarami nadmiernej eksploatacji, zanieczyszczeń i nieprzemyślanych ingerencji inżynieryjnych. Wstępem do zrozumienia tego zjawiska jest przyjrzenie się głównym przyczynom niszczenia rzek i skutkom, jakie niesie to dla środowiska oraz dla nas samych.
Zanieczyszczenie wód – Największy wpływ na jakość wód ma produkcja przemysłowa, rolnicza i miejska. W wyniku tych działalności rzeki są narażone na zanieczyszczenia chemiczne oraz organiczne. Niszczy to ekosystem wodny oraz ogranicza bioróżnorodność.
Osuszanie mokradeł i terenów przybrzeżnych - Mokradła to ekosystemy lądowe, które są przez większość roku zalane lub nasycone wodą.
Niszczenie zasobów naturalnych - wylesianie, wydobycie surowców mineralnych czy działalność przemysłowa wzdłuż rzek może prowadzić do degradacji brzegów rzek, zwiększonego spływu wód deszczowych i erozji gleb.
Zmiany klimatyczne - wzrost temperatury powietrza, zmieniający się rozkład opadów oraz ekstremalne zjawiska pogodowe, mają znaczący wpływ na stan rzek.
Odpowiedzią na te wyzwania jest renaturyzacja, czyli proces przywracania ekosystemów do ich naturalnego stanu, który został zaburzony przez działalność człowieka. Polega na odbudowie naturalnych procesów hydrologicznych, jak przepływy wody i struktury brzegów rzek, oraz na rekonstrukcji siedlisk dla roślin i zwierząt.
Poprawa jakości wód – Renaturalizacja pomaga poprawić jakość wód, przywracając naturalne mechanizmy oczyszczania, takie jak filtracja przez roślinność czy zatrzymywanie zanieczyszczeń w mokradłach.
- Zwiększenie bioróżnorodności – Dzięki odbudowie naturalnych siedlisk sprzyja się rozwojowi różnorodnych gatunków roślin i zwierząt, co zwiększa bioróżnorodność ekosystemów wodnych.
- Ochrona przed powodziami – Przywracanie terenów zalewowych i mokradeł pomaga w lepszym zatrzymywaniu wody, co zmniejsza ryzyko powodzi i poprawia zarządzanie wodami.
- Odbudowa ekosystemów wodnych odpornych na zmiany klimatyczne – Renaturyzacja wspiera procesy ekologiczne, które umożliwiają ekosystemom wodnym lepszą adaptację do zmian klimatycznych, takich jak susze czy intensywne opady.
Sposoby renaturyzacji są zróżnicowane i zależą od stopnia przekształcenia rzeki oraz celów, jakie mają zostać osiągnięte. To dzięki nim możliwe jest przywracanie naturalnych procesów i warunków sprzyjających funkcjonowaniu ekosystemów wodnych.
Renaturyzacja techniczna to proces przywracania naturalnych funkcji ekosystemów wodnych z wykorzystaniem technicznych i inżynieryjnych rozwiązań.
- Inżynieryjne rozwiązania – Wykorzystanie technologii, takich jak tamy czy wały, by przywrócić naturalne funkcje ekosystemów wodnych.
- Przebudowa barier – Usuwanie lub przebudowa tam i zapór, które zakłócają naturalny przepływ wody.
- Odbudowa brzegów – Przywracanie naturalnych meandrów i struktur brzegowych.
- Urządzenia retencyjne – Instalacja zbiorników i struktur do zatrzymywania wody i ochrony przed powodziami.
- Minimalna ingerencja – Zachowanie równowagi ekologicznej przy użyciu technologii.
Bieżące zarządzanie wodami to proces codziennego monitorowania, kontrolowania i regulowania zasobów wodnych w celu zapewnienia ich zrównoważonego wykorzystania i ochrony. Obejmuje zarządzanie jakością wód, ich ilością, a także regulowanie przepływów w rzekach i innych zbiornikach wodnych, w zależności od aktualnych potrzeb.
Kampania edukacyjno-informacyjna jest realizowana w ramach projektu LIFE-IP EKOMALOPOLSKA „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego” (LIFE-IP EKOMALOPOLSKA / LIFE19 IPC/PL/000005), współfinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
 |
 |
