Bezpieczna przyszłość - Adaptacja i Ochrona Przeciwpowodziowa w Obliczu Zmian Klimatu
Powiat myślenicki, położony w dolinach Raby, Skawy i ich dopływów, jest szczególnie narażony na powodzie opadowe. Zmieniający się klimat powoduje coraz częstsze i gwałtowniejsze opady deszczu, zwiększając ryzyko podtopień i powodzi. Przyczyny powodzi mogą mieć charakter neutralny lub związany z działalnością człowieka.
Do czynników naturalnych możemy zaliczyć:
Intensywne opady deszczu - zarówno długotrwałe, jak i krótkotrwałe, nawalne deszcze mogą prowadzić do szybkiego nasycenia gruntu wodą oraz gwałtownego wzrostu poziomu wód
w rzekach i potokach.
Sztormy i cofki - silne wiatry wiejące od strony morza, szczególnie na wybrzeżach i w rejonach zalewowych, mogą wtłaczać wodę z Bałtyku do ujściowych odcinków rzek. To zjawisko, znane jako cofka, może powodować podtopienia na znacznych obszarach.
Zatory lodowe i naturalne przeszkody w korycie rzek - nagromadzenie kry lodowej lub dużych ilości kamieni i innych naturalnych przeszkód może blokować swobodny przepływ wody, prowadząc do lokalnych wylewów.
Gwałtowne topnienie śniegu - wiosenne roztopy, zwłaszcza gdy przebiegają szybko, są częstą przyczyną nagłego przyboru wód w zlewniach górskich i podgórskich. Gdy towarzyszą im dodatkowo intensywne opady deszczu, ryzyko wystąpienia powodzi znacząco wzrasta.
Choć wiele powodzi wynika z naturalnych zjawisk atmosferycznych i hydrologicznych, nie można pominąć roli człowieka w zwiększaniu ryzyka ich występowania. Do najczęstszych przyczyn związanych z działalnością ludzką należą:
- Uszkodzenia zapór wodnych – zarówno celowe działania (np. akty sabotażu), jak i przypadkowe awarie techniczne mogą prowadzić do gwałtownego uwolnienia dużej ilości wody i zalania okolicznych terenów.
- Zaniedbana konserwacja wałów przeciwpowodziowych – brak regularnych przeglądów technicznych oraz napraw może osłabić konstrukcję wałów, co w sytuacji kryzysowej grozi ich przerwaniem.
- Nieodpowiednie utrzymanie międzywała – pozostawienie zbyt dużej ilości roślinności (np. krzewów i drzew) w pasie międzywala może znacznie utrudniać swobodny przepływ wody podczas wezbrania, prowadząc do wzrostu jej poziomu i ryzyka wystąpienia powodzi.
NAUCZYĆ SIĘ ŻYĆ Z POWODZIĄ
Planowanie przestrzenne to proces tworzenia i wdrażania strategii dotyczących zagospodarowania przestrzeni miejskiej, który uwzględnia ochronę przed zagrożeniami, takimi jak powodzie. W kontekście wód opadowych i powodzi, odpowiednie planowanie przestrzenne pozwala na zapobieganie lub ograniczenie negatywnych skutków nadmiernego spływu wód deszczowych.
Kluczowe elementy planowania przestrzennego w kontekście powodzi:
- Unikanie budowy w terenach narażonych na zalanie to jedno z najważniejszych działań. Planowanie urbanistyczne musi uwzględniać obszary zagrożone powodziami, takie jak doliny rzek czy niskie tereny. Należy unikać budowy tam, gdzie ryzyko jest wysokie.
- Ochrona naturalnych terenów retencyjnych w miastach. Należy zachować i chronić naturalne obszary, które pomagają w zarządzaniu wodami, takie jak tereny zalewowe, mokradła czy strefy buforowe wzdłuż rzek.
- Zwiększenie przestrzeni zielonych. Wdrażanie strategii, które sprzyjają rozwojowi zielonych przestrzeni, wspomaga infiltrację wód deszczowych, zmniejszając ryzyko powodzi.
- Integracja błękitno-zielonej infrastruktury. Planowanie przestrzenne powinno uwzględniać rozwiązania takie jak zielone dachy, ogrody deszczowe, przepuszczalne nawierzchnie, które pomagają w efektywnym zarządzaniu wodami opadowymi i zmniejszają ryzyko powodzi.
Jak przygotować się do powodzi, aby ograniczyć straty?
Budowa domów na nasypach, bez piwnic i garaży podziemnych, to jedno z rozwiązań stosowanych w rejonach zagrożonych powodzią. Celem tego typu budownictwa jest podniesienie poziomu terenu, aby zapobiec zalaniu budynku w przypadku wzrostu poziomu wód gruntowych czy wezbrania rzeki.
Murki przeciwpowodziowe to elementy konstrukcyjne, które mają na celu zapobieganie przedostawaniu się wody do chronionego terenu. Mogą to być stałe budowle - betonowe lub stalowe zapory, ale również mniejsze murki.
Przenośne zabezpieczenia przeciwpowodziowe to urządzenia, które można łatwo ustawić w momencie zagrożenia powodziowego, a po zakończeniu kryzysu łatwo je usunąć lub przechować.
- Mobilne bariery przeciwpowodziowe – zestawy, które składają się z paneli lub balustrad, które mogą być ustawiane wokół budynków czy terenów zagrożonych wodą.
- Worki z piaskiem – worki wypełnione piaskiem mogą stanowić szybką barierę ochronną w przypadku nagłego wzrostu poziomu wody.
Obwałowania to konstrukcja ziemna, zwykle w postaci wału. Obwałowania mają utrzymać wodę w jej naturalnym korycie i zapobiec jej rozlewaniu się na okoliczne tereny, zwłaszcza te zamieszkałe lub rolnicze.
Umocnienia brzegów są stosowane, aby wzmocnić brzegi i zapobiegać ich osuwaniu się. Woda, zwłaszcza w wyniku silnych prądów, może powodować zjawisko erozji brzegowej, która prowadzi do niszczenia terenów wzdłuż linii brzegowej.
W razie zagrożenia więcej informacji znajdziesz:
- Starostwo Powiatowe w Myślenicach www.myslenicki.pl
- RBC https://www.gov.pl/web/rbc/jak-postepowac-podczas-powodzi2
- Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej https://hydro.imgw.pl/#/
- Gminne Centra Zarządzania Kryzysowego
Kampania edukacyjno-informacyjna jest realizowana w ramach projektu LIFE-IP EKOMALOPOLSKA „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego” (LIFE-IP EKOMALOPOLSKA / LIFE19 IPC/PL/000005), współfinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
