Nie pal byle czym – szkodzisz sobie i sąsiadom
Zimą jakość powietrza w Małopolsce gwałtownie się pogarsza głównie przez nieodpowiednie spalanie paliw stałych w piecach domowych. Wiele osób nadal wrzuca do pieców to, co mają pod ręką: stare meble, śmieci, lakierowane deski czy zużyte ubrania. To nie tylko nielegalne, ale przede wszystkim niebezpieczne dla zdrowia i środowiska. Toksyczne związki uwalniane podczas spalania trafiają do atmosfery, a stamtąd do gleby, wód i roślin. Zanieczyszczają ekosystemy, szkodzą zwierzętom, niszczą bioróżnorodność i zakłócają naturalne cykle przyrody. Dym z domowych kominów to nie tylko smog. To także kwaśne deszcze, skażenie gleby i zatrucie łańcucha pokarmowego. Takie działania zaburzają równowagę ekologiczną i przyspieszają degradację środowiska naturalnego.
Badania prowadzone od lat w wielu miejscach na świecie pokazują istnienie związków pomiędzy ekspozycją na zanieczyszczenia powietrza, a występowaniem różnych efektów zdrowotnych. Szczególnie podatne na wpływ zanieczyszczeń są dzieci (w tym także w okresie życia płodowego), osoby z istniejącymi chorobami układu krążenia i układu oddechowego, z cukrzycą, otyłością i ludzie starsi.
Jakość powietrza w Małopolsce – dane i zagrożenia
Według raportów Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Małopolska należy do jednych najbardziej zanieczyszczonych regionów Polski. Zimą regularnie przekraczane są normy pyłów zawieszonych PM10 i PM2.5.
- W 2023 r. na 35 dni dopuszczalnych z przekroczeniem poziomu PM10 (50 μg/m³), w wielu miejscowościach było ich ponad 70–90 dni, np. w Nowym Targu aż 98 dni (źródło: powietrze.malopolska.pl).
- W Krakowie poziom benzo(a)pirenu (rakotwórczego składnika smogu) przekracza dopuszczalne stężenie nawet pięciokrotnie (źródło: GIOŚ 2023).
Skutki spalania odpadów:
- emisja trujących substancji: dioksyn, metali ciężkich, tlenków siarki i azotu,
- zwiększone ryzyko chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego,
- szkodliwy wpływ na dzieci, osoby starsze i osoby chore,
- toksyczne pyły osiadają na warzywach, owocach i glebie.
Co wolno, a czego nie wolno wrzucać do pieca?
Dozwolone paliwa:
- gaz,
- węgiel wysokiej jakości (zgodny z normami),
- drewno sezonowane (suche, o wilgotności poniżej 20%),
- pellet drzewny,
Czego nie wolno palić:
- węgla niskiej jakości – muły, floty, drobny miał
- plastiku, butelek PET, reklamówek,
- malowanych i lakierowanych mebli,
- starych ubrań i butów,
- opakowań po chemii i jedzeniu,
- mokrego drewna i biomasy o wilgotności powyżej 20%,
- gazet i kartonów z nadrukiem
Uchwała antysmogowa dla Małopolski
Kontrola przestrzegania wprowadzanych ograniczeń
Za naruszenia można otrzymać mandat do 500 zł lub – w przypadku skierowania sprawy do sądu – grzywnę do 5 000 zł. Kara może zostać nałożona ponownie przy każdym przypadku eksploatacji instalacji niezgodnie z uchwałą antysmogową.
Programy wsparcia dla mieszkańców:
Program „Czyste Powietrze”
- To ogólnopolski program, dostępny również w Małopolsce – celem jest wymiana starych kotłów i termomodernizacja domów. Skontaktuj się z ekodoradcą w swojej gminie. Szczegółowe warunki i kryteria dostępne są na: www.czystepowietrze.gov.pl
Gminne inicjatywy – zapytaj w swojej gminie o nowe programy lokalne
Kampania edukacyjno-informacyjna jest realizowana w ramach projektu LIFE-IP EKOMALOPOLSKA „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego” (LIFE-IP EKOMALOPOLSKA / LIFE19 IPC/PL/000005), współfinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
 |
 |
